0 Introductie

Negen modellen van verandering - Verbouwmodellen voor basisscholen en kinderopvang

Elke verbouwing van een voorziening voor primair onderwijs en kinderopvang is uniek. Toch zijn er hoofdlijnen in de opzet te ontdekken. Negen verbouwmodellen worden toegelicht aan de hand van een beschrijving van de kenmerken, een voorbeeld en de aandachtspunten. 

1-Precieze ingrepen - 2-Openbreken - 3-Oorspronkelijke kwaliteiten - 4-Route - 5-Overmaat benutten - 6-Oud plus nieuw - 7- Samenvoegen – 8-Opnieuw gebruiken - 9-Totaal aanpak

De grote diversiteit aan gebouwen voor primair onderwijs en opvang is een reflectie van de vrijheid van onderwijs in Nederland en een afspiegeling van de markt. Het veranderen van die gebouwenvoorraad vraagt om maatwerk. Niet alleen is elke verbouwing uniek, ook verloopt elk verbouwproces volgens een eigen dynamiek. Initiatiefnemers, gebouweigenschappen, budgetten, urgentie – het zijn allemaal factoren die hun stempel drukken op het verbouwproces en het uiteindelijke resultaat. Voor de verbouwing van de voorzieningen zijn verschillende methodes denkbaar. Afhankelijk van de wisselende omstandigheden kiest het projectteam voor een specifieke aanpak. Uit een nadere analyse van de gebouwen in deze atlas blijken duidelijke hoofdlijnen te ontdekken. 

In grote lijnen zijn negen modellen te noemen die een overzicht geven van de mogelijkheden in de Nederlandse praktijk. Natuurlijk kunnen meerdere verbouwthema’s relevant zijn voor een verbouwing. In die gevallen is een evident model gekozen om eruit te lichten. Ook is het mogelijk het aantal modellen te reduceren of juist uit te breiden en nog verder te nuanceren. 

Deze modellen zijn geen richtlijn. Ze zijn geen voorgeschreven methode waarin elke verbouwing moet passen. Wel schetsen ze de contouren van denkrichtingen om te verbouwen. Ze maken op een vereenvoudigde wijze kansen en mogelijkheden zichtbaar. Door de schematisering kunnen de modellen helpen om sneller de gekozen oplossingen te begrijpen. Het biedt gebruikers, bestuurders en beslissers vergelijkingsmateriaal voor de eigen situatie, in de zoektocht naar een ontwerpoplossing waar de school en opvang weer jaren mee verder kunnen. Elk model wordt toegelicht aan de hand van de kenmerken, aandachtspunten en een typerend voorbeeld.

*Deze modellen zijn opgesteld op basis van het inventariserend onderzoek voor de Scholenbouwatlas. zie ook de eerder verschenen ‘Zeven strategieën voor transformatie’, van Frido van Nieuwamerongen, Roswitha Abraham, in: Lay-out 20, platform voor recent ontwerpend onderzoek, De Grote schoolverbouwing, Stimuleringsfonds voor architectuur 2012

Frido van Nieuwamerongen, Dolf Broekhuizen