De gebruiker - Zoeken naar het gemeenschappelijke

Gebruikers van educatieve centra zoeken elkaar om tal van redenen op, met als gevolg de tendens tot functieclustering. Door de functieverbreding ontstaat een spanningsveld tussen de verschillende gebruikersgroepen, zoals de basisschool en de opvang. Een zoektocht naar gemeenschappelijke doelen biedt een leidraad voor de lange termijn. 

Aandachtspunten

-Zoeken naar gemeenschappelijke inhoudelijke doelen (een visie) bij een collectieve huisvesting biedt een leidraad voor de lange termijn.

-Streef er niet naar te breed te worden, maar leg een inhoudelijk accent afhankelijk van mogelijkheden en behoeftes.

-Koester initiatieven die van onderop zijn ontstaan, want die zijn kansrijk.

-Langdurige ondersteuning van initiatieven is noodzakelijk, na enkele jaren gaat de samenwerking niet vanzelf.

-Wees niet naïef, een MFA is niet de oplossing voor alles.

Voorbeelden

-Clustering van kindfuncties: Albert Plesmanschool, Rotterdam

-Breed gedragen initiatief: Brede school De Klimop, Kulturhus Lintelo

Gemeenschappelijke doelen

Het huidige voorzieningenstelsel voor kinderen van nul tot twaalf jaar is divers. Critici stellen zelfs dat het ruimtelijk versnipperd is. Dat is niet verwonderlijk, als we kijken naar de ontstaansgeschiedenis. De verzuiling, die tot de jaren zeventig een zwaar stempel drukte op de maatschappij, bracht veel zelfstandige kleine scholen. Door professionalisering en specialisatie is een stelsel van ondersteunende voorzieningen voor kinderen met een eigen beleidsgeschiedenis gegroeid: zoals peuterspeelzalen, kinderopvang, centra voor jeugd en gezin en scholen voor kinderen die meer zorg vragen. Uit onvrede met de fragmentatie en verkokering, de geleidelijke ontzuiling en vanuit de wens om beleidsvraagstukken meer integraal te benaderen, worden de laatste jaren meer verbindingen gelegd tussen voorzieningen voor het jonge kind in geclusterde voorzieningen. 

Functies worden geclusterd in zogenaamde ‘functieverzamelingen’. En tegelijkertijd zoeken partijen naar ‘functievernieuwing’. Een van de belangrijkste functieverzamelingen rond de basisschool is de clustering van kindfuncties. Andere accenten worden bijvoorbeeld gelegd bij de oudervoorzieningen of de buurtvoorzieningen. Door het samenbrengen, clusteren en verbinden ontstaat de behoefte aan nieuwe gebouwen en het aanpassen van bestaande voorzieningen. Hierdoor is een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid ontstaan voor de voorzieningen.

 

 

Initiatief van onderop

Wat zijn essentiële omstandigheden voor een goede samenwerking in multifunctionele accommodaties? Clusteren van voorzieningen is een proces dat al decennia gaande is, maar de randvoorwaarden en het professionele beheer van de MFA’s zijn nog niet op de orde. De discrepantie tussen formeel eigenaarschap en de gebruiker blijft een rol spelen. Een zorgvuldig traject om te komen tot een collectief gebouw, waarbij organisaties van begin af aan gezamenlijk optrekken om het gebouw te realiseren, is een belangrijke succesfactor. 

Gedurende dat ontstaansproces kan het gemeenschappelijke doel groeien. Als een gemeenschappelijke inhoudelijke focus wordt gevonden, kan dat de discrepantie verkleinen. Het gevoel van (gezamenlijk) eigenaarschap zal toenemen. Randvoorwaarden daarvoor zijn: de gebruikers zijn geen concurrenten van elkaar; beheer en exploitatie zijn goed geregeld; er zijn niet voortdurend wisselingen van personeel; het is een overzichtelijk aantal gebruikers; en de wijkbewoners moeten de gelegenheid krijgen zich een domein eigen te maken door inspraak of aankleding van de ruimtes.

Ruimte en gebruikers

Verbouwde scholen of multifunctionele ruimtes zijn gecreëerd met de verwachting dat meervoudig gebruik, ontmoeting en gezamenlijke activiteiten een meerwaarde leveren, maar dat gaat niet vanzelf. Het gemeenschappelijke dat gebruikersgroepen hebben – na de ontzuiling en in de geïndividualiseerde samenleving – is soms ongrijpbaar en de maatschappelijke ontmoeting tussen (nieuwe) groepen uit de samenleving moet worden geleerd en onderhouden. 

Meer lezen? In de Scholenbouwtlas. Verbouwen als nieuwe opgave voor basisscholen en kindcentra ( het boek), staat een uitvoeriger tekst over dit onderwerp.

(Afbeelding: Kulturhus Lintelo, foto: Architectengroep Gelderland)